คุณเคยรู้สึกแบบนี้ไหม? ขณะที่กำลังพูดคุยกับเพื่อนหรือเดินเข้าไปในสถานที่ที่ไม่เคยไปมาก่อน จู่ๆ ก็เกิดความรู้สึกรุนแรงว่า “ฉันเคยเจอเหตุการณ์แบบนี้มาแล้ว” ทุกคำพูด ทุกภาพที่เห็น ช่างคุ้นเคยอย่างน่าประหลาด ทั้งที่ในใจก็รู้ดีว่าเป็นไปไม่ได้ นี่คือ ปรากฏการณ์ เดจาวู (Déjà Vu) ที่สร้างความฉงนสนเท่ห์ให้ผู้คนมานานแสนนาน แต่แท้จริงแล้ว วิทยาศาสตร์มีคำอธิบายที่สมเหตุสมผลสำหรับความรู้สึกแปลกประหลาดนี้
ปรากฏการณ์ เดจาวู (Déjà Vu) คืออะไร?
เจาะลึกทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์
- ทฤษฎีการประมวลผลสองทาง (Dual Processing Theory) นี่คือทฤษฎีที่ได้รับความนิยมมากที่สุด ลองจินตนาการว่าสมองมีสองเส้นทางในการประมวลผลข้อมูลที่รับเข้ามา ปกติแล้วทั้งสองเส้นทางจะทำงานพร้อมกันอย่างสมบูรณ์แบบ แต่ในบางครั้ง อาจเกิดการ “ดีเลย์” หรือ “สะดุด” เล็กน้อยในเส้นทางใดเส้นทางหนึ่ง ทำให้ข้อมูลเดียวกันถูกส่งไปประมวลผลสองครั้งห่างกันเพียงเสี้ยววินาที สมองจึงตีความข้อมูลครั้งที่สองว่าเป็น “ความทรงจำเก่า” ทั้งๆ ที่เพิ่งเกิดขึ้นสดๆ ร้อนๆ
- ทฤษฎีความใส่ใจที่ถูกแบ่ง (Divided Attention Theory) บางครั้งเราอาจรับรู้สภาพแวดล้อมรอบตัวโดยที่เราไม่รู้ตัว เช่น ขณะที่คุณกำลังเล่นมือถือ คุณเหลือบไปเห็นภาพตรงหน้าแวบหนึ่งโดยไม่ได้ใส่ใจ จากนั้นเมื่อคุณเงยหน้าขึ้นมามองภาพนั้นอย่างเต็มตา สมองจะดึงข้อมูลที่รับรู้ไปแวบแรกขึ้นมา ทำให้รู้สึกเหมือนเคยเห็นภาพนี้มาก่อน
- ทฤษฎีการทำงานของความทรงจำ (Memory-Based Explanations) เดจาวูอาจเกิดขึ้นเมื่อสถานการณ์ปัจจุบันมีองค์ประกอบบางอย่างที่ “คล้าย” กับความทรงจำในอดีตที่เราอาจลืมไปแล้ว เช่น คุณเดินเข้าไปในห้องใหม่ แต่การจัดวางเฟอร์นิเจอร์หรือแสงที่ส่องผ่านหน้าต่าง อาจคล้ายกับห้องในภาพยนตร์ที่คุณเคยดู สมองจึงเกิดความสับสนและสร้างความรู้สึกคุ้นเคยขึ้นมา
เดจาวูอันตรายหรือไม่? เดจาวูเป็นปรากฏการณ์ปกติที่เกิดขึ้นได้กับคนทั่วไป โดยเฉพาะในวัยหนุ่มสาวที่มีอายุระหว่าง 15-25 ปี และมักเกิดบ่อยขึ้นเมื่อร่างกายอ่อนเพลียหรือมีความเครียด มันไม่ใช่สัญญาณของโรคทางจิตหรือพลังเหนือธรรมชาติ แต่เป็นเพียงข้อผิดพลาดเล็กๆ น้อยๆ ที่น่าสนใจในการทำงานของสมองที่ซับซ้อนของเรา
อัพเดทข่าวสาร เพิ่มเติมที่ The7days
